Букварчето не е ниту сликовница ниту само читанка, туку текстови со инструкции за формирање на знакот и на звукот на 31 буква. Освен собирање информација за знаци и за букви, детето ги открива, анализира и тренира мислата, чувството, почитта, благодарноста и одговорноста – во однос на себе и на најблискиотвели авторката на „Букварчето на Емилина“
Проф. д-р Марија Емилија Кукубајска е истакната македонска поетеса и професорка на Филолошки факултет при Универзитет „Гоце Делчев“ во Штип. Таа е авторка на „Букварчето на Емилина“, кое се однесува на раната писменост кај децата на возраст од три до шест години, а неодамна беше промовирано и нејзиното издание „Антологија на античко-македонска поезија“. На Меѓународната конференција „Моќта на знаењето“ во Солун беше презентирано „Букварчето на Емилина“ каде што доби многу позитивни оцени. Букварчето беше презентирано како пример за употреба на емотивна интелигенција во описменување на детето.
Напишавте буквар за описменување на деца на возраст од три до шест години. Зошто тој се смета за прв од ваков вид на македонски јазик?
- Денес во светот конкуренцијата од учебни помагала за предучилишна возраст е огромна, особено на технолошки заснованата електронска продукција. Тој глобален пазар на знаење наметнува и независна библиотека со нови изданија.
Моето составување на „Букварчето на Емилина“, можеби, е прво во Македонија што го следи светскиот тренд на поместување на возрасната граница за детска когнитивност до најрана и, веќе реална, тригодишна возраст. Но, Букварчето е прво и во интегрирање на рачното пишување, среде дигиталните навиките на детето. Електронските таблети во иднина ќе го заменат и пишувањето на хартија и моливот, но јас се обидувам да ѝ подадам рака на онаа генерација деца, кои се на мостот меѓу технологијата и традицијата во совладување на азбуката. Методот за пишување и за изговарање на буквата и на текстот во Букварчето е заснован на моето практично и теоретско искуство според кое децата на 21 век веќе ја подигнаа својата рационална интелигенција со којашто и на тригодишна возраст знаат да „ракуваат и раководат“ со информации (на компјутери и на телефони). Новината на Букварчето има и друга суштина. Оваа дидактичко-уметничка литература ја интегрира и анимира потиснатата близина на родителот со детето и со фамилијата. Со тој метод на учење, развојот на рационално-емотивната интелигенција на детето од три, четири и од пет години ќе има најголема придобивка од близината со најсаканите, од детската поврзаност со родителот или воспитувачот. „Букварчето на Емилина“ е само една од варијантите што ги имам користено во моето практично и теоретско искуство како составувач или директор на програми за најрано описменување уште од 1989-1991 и 1993-1994 година во Калифорнија, за да продолжам да ги надградувам и применувам тие програми.
Еден од изворите за лидерско тренирање на детскиот ум и дух е и книгата издадена на англиски јазик „Емико – хаику“ (2007), која вклучува основен и напреден степен на јазично-книжевни вежби за детски вокабулар и општо образование во предучилишна возраст, на англиски јазик. Методот за учење преку ова Букварче го поставив и во предучилишната установа во Калифорнија, каде што описменив една генерација од три до пет години, со натпросечен успех.
Што содржи „Букварчето на Емилина“?
- Букварчето не е ниту сликовница ниту само читанка, туку текстови со инструкции за формирање на знакот и на звукот на 31 буква. Освен собирање информација за знаци и за букви, детето ги открива, анализира и тренира мислата, чувството, почитта, благодарноста и одговорноста – во однос на себеси и најблискиот. Букварчето е иновативно упатство за како малото детско раче да ги поврзува умот, срцето и раката за да ја осмисли и оформи новата буква преку јасен, разбирлив текст. Менталниот, духовниот, емотивниот и физичкиот стимул на детето се обезбедуваат на двоен план: стилот на водење на детскиот интерес во пишување и во читање, и стилот на комуницирање на детето со најблиските, кои соработуваат во неговото препознавање и конкретизирање на апстрактниот поим пишување и поврзување на текстот со предмети и со односи во реалноста. Во близина со своите најсакани соработници, родителите, детето ја спознава радоста на учењето како организирана работа. На возраст од три до пет-шест години, учењето со помош, поддршка и со љубов од родителот е пресудно за менталното, емотивно и социјално здравје на детето.
Дали со овој буквар децата ќе научат да читаат пред да тргнат на училиште или тој е само подготовка за прво одделение?
- Намената на Букварчето е децата да научат да читаат и да пишуваат – пред училишна возраст. Овој интензивен курс на описменување трае од 30 до 90 дена, во зависност од слободното време на родителот и од предиспозицијата на детето. Учењето на една буква на ден е минимум предвиден за натпросечни залагања, а за просечно темпо на учење – три дена за една буква се повеќе од доволни. Меѓутоа, интензитетот на развојот на умот преку учење по една буква на ден е најефикасен, како и континуитетот во физичкиот тренинг, по што повторувањето и утврдувањето на наученото се одвива во следните два месеца. Ако почнат во октомври, дечињата до нова година ќе го совладаат „Букварчето на Емилина“, што ќе им биде најголем подарок на родителите, оформен низ домашно образование, воспитување и практикување на карактерните вредности, квалитетот и интегритетот на детската личност. Со таква инвестиција пред прво одделение добива не само детето, туку и семејството, училиштето и општеството.
Што велат Вашите сознанија, дали во Македонија децата ги познаваат буквите пред да го почнат образованието или описменувањето се случува во училиштето?
- Моите лични искуства се засновани и на примена на методи за рана детска писменост, со образовна програма за деца од странски земји во Скопје (Светска банка, УНХЦР, ЦРС, Алмако банка), но ги следам и децата на нашите македонски установи и семејства. По споредбените анализи, можам да кажам дека македонските дечиња, и квантитативно и квалитативно, учат многу побрзо, под услов да имаат дисциплина, строг режим на ментална диета, родител или воспитувач што сериозно дава знаење, но и бара организирано учење. Дали ги познаваат буквите? Најголем број ги препознаваат, што не вклучува техники на пишување или мисловност во создавање на буквата, што е аудитивно и визуелно создавање: пишување, изговарање, читање. Голем број македонски деца одат во прво одделение со несигурно предзнаење за кириличната азбука, но, парадоксално, таквите деца ги знаат дигиталните песни и анимираните игри што се, исто така, дел од когнитивноста, кои се пред сѐ со забавен, а со тоа најчесто и задоцнет интелектуален развој.
Дали деца на возраст од три, четири, пет или шест години можат да научат да читаат?
- Научно е документирано дека децата можат да учат пишување откако ќе научат да слушаат, да зборуваат и да читаат, но некои модерни и постмодерни психолингвисти, социолингвисти и педијатри одат во апсурдни крајности и им придаваат и непостојни, апстрактни значења на чкртањата на децата, кои не се организирано учење на знаците за писменост. Да, детето бара да комуницира и преку запишување на својот идентитет низ своерачни, своевидни слики, но родителот ќе треба да одвои квалитетно време и напор, со љубов да му помогне на детето да се реализира во своето писмено изразување. Овде родителите можат да го испробаат и мојот метод, кој го издигнува детето над нејасните либерализирани симболи на чкртаници претпочитани од одредени едукатори во западната предучилишна уметност на детското изразување. Букварчето умно знае да го води детето побрзо и понапред до реалната цел: спојување на слушањето, пишувањето и на читањето, преку разбирање на текстот што го објаснува формирањето на буквата (со црти, кругови и полукругови), да ја води употребата на рачето за формирање на звукот во знак, буква. Прво говор, па писмо, како и историскиот развој на човековата писменост. И според светската практика за напредни деца, и преку моите примени, писменоста со Букварчето се постигнува кога и родителот и/или едукаторот се вклучени со несебична посветеност и љубов во развојот на најмалите, најмилите.
Се вративте од Солун каде што на конференција го презентиравте „Букварчето на Емилина“. Кажете ни нешто повеќе за тоа.
- На Mеѓународната конференција „Моќта на знаењето“, професорката по македонски јазик, литература и методика на Универзитетот „Гоце Делчев“ во Штип, Виолета Димова го претстави „Букварчето на Емилина“ како пример за употреба на емотивна интелигенција во описменување на детето. Таа го истакна значењето на Букварчето за идната креативна трансформација на образованието и воспитувањето, затоа што со својот метод, стил и содржина Букварчето ја обновува свеста за доблести и за вредности во процесот на најрано учење. Интерес за ваквиот нов вид букварче покажаа многубројни научноистражувачки, наставни и менаџерски кадри во образованието, особено од Македонија. Тие во оваа литература го препознаваат потребниот спој на рационална со емоционална интелигенција, и на детски лекции за говорот и за писмото, со надградба во текст низ кој детето учи со креативна сатисфакција, со „милина“ – содржана и во едно од петте составни зборови во насловот … Емилина (Илина, Лина, Ина, Еми). Во дискусиите на конференцијата беа нагласени: едукативно-забавната поврзаност на детскиот ум и рака, стимулативноста меѓу детската личност и средината во којашто се описменува и позитивните и едноставни, здраворазумски пораки во Букварчето, кои го водат детето низ неговата најголема авантура по проодувањето и зборувањето: пишувањето. Во време на дневно засилување на воените судири и катастрофални последици по човештвото, приоритетни потреби на фамилијарната средина ќе бидат менталното и емотивно здравје на децата, покрај физичкото, како и нивниот развој под заштита од опасноста на нов вид отуѓување пред очите на родителите.
Извор: http://republika.mk.
